عنوان کتاب : ترجمه کتاب تاریخ مختصرالدول یا مختصر تاریخ الدول
زبان : فارسی
مختصر تاریخ الدول یا تاریخ مختصر الدول کتابی است درباره تاریخ جهان،ازآغازتازمان مؤلف،که درده فصل(به گفته مؤلف درده دولت)تنظیم شده است.
کتابی تاریخی از وقایع و تاریخ عمومی دنیا از اول آفرینش تا زمان حیات مولف در قرن هفتم هجری به زبان عربی. این کتاب شامل مطالب مهمی در تاریخ ایران باستان، اسماعیلیان، خوارزمشاهیان، تاریخ جهان اسلام و مغولان می باشد. نویسنده آن "گریگوریوس" به زبان عربی یا "مارغریغوریوس" به زبان سریانی، از دانشمندان مسیحی یعقوبی مذهب و مورخ و طبیب قرن هفتم هـ ق است. مولف این کتاب را از کتاب دیگر خود که «تاریخ ابن عبری» و زبان سریانی نوشته است تلخیص و به زبان عربی ترجمه کرده ومطالب ارزنده ای ازتاریخ جهان گشای جوینی به آن افزوده است.و در اواخر عمر، به درخواست دوستان مسلمانش در مراغه، یکی از شهرهای ایران، مطالبی در تاریخ اسلام و مغول، به آن اضافه کرده و نام آن را «تاریخ مختصر الدول» یا «مختصر تاریخ الدول» گذاشته است. مختصرالدول، تاریخ دولت های دهگانه است که شامل هشت دولت مربوط به قبل از اسلام که تقریبا یک سوم کل کتاب است، دولت نهم تاریخ پادشاهان عرب مسلمان و در واقع تاریخ اسلام از ابتدای اسلام تا سقوط بغداد، دولت دهم دوران مغول.
بعضی از ویژگی های تاریخ مختصرالدول عبارتست از:
۱- شرح زندگی فرهنگی هر دوره تاریخی، سرگذشت و آثار بزرگانی چون سلیمان، فیثاغورس، هرمر (اومیروس)، اقلیدس، طالس (تالس/ثالیس)، راشمیدس، زردشت، مانی.
۲- چگونگی ساخته شدن شهرها.
۳- توصیف کاملی از مذاهب و فرقه های دینی و علوم و فلسفه اسلامی.
۴- شرح زندگی یهودیان و مسیحیان هر زمان.
